गर्भनिरोधक गोळ्या हे गर्भधारणा टाळण्यासाठी वापरले जाणारे प्रभावी साधन आहे. मात्र, काही वेळा महिलांना आपण गरोदर असल्याचं कळत नाही आणि त्या गोळ्या घेत राहतात. अशा वेळी मनात एकच प्रश्न निर्माण होतो – “गर्भवती असताना गोळ्या घेतल्यास बाळावर काही परिणाम होतो का?”
या लेखात आपण याचे उत्तर, संभाव्य धोके, आणि डॉक्टरांचे मार्गदर्शन पाहणार आहोत.

१. गर्भनिरोधक गोळ्या कशा प्रकारे काम करतात?

या गोळ्यांमध्ये एस्ट्रोजेन आणि प्रोजेस्टिन हे कृत्रिम संप्रेरक असतात. या संप्रेरकांमुळे:

• अंडोत्सर्ग थांबतो
  
• गर्भाशयाच्या ग्रीवेतील स्त्राव घट्ट होतो
  
• गर्भाशयाची आवरण पातळ होते
  

या सगळ्यामुळे गर्भधारणा टाळली जाते. मात्र गर्भधारणा झाल्यानंतर या गोळ्यांचा उपयोग राहत नाही.

२. चुकून गर्भवती असताना गोळ्या घेतल्यास काय होतं?

अनेक महिलांना गरोदर असल्याचं उशिरा समजतं आणि त्या दरम्यान त्या गोळ्या घेतलेल्याही असतात. अशा परिस्थितीत चिंता वाटणं साहजिक आहे.
पण बहुतेक वैद्यकीय अभ्यास आणि डॉक्टरांचे म्हणणे आहे की, गरोदरपणाच्या सुरुवातीच्या काळात चुकून गोळ्या घेतल्यामुळे बाळावर फारसा धोका होत नाही.

३. काही संभाव्य धोके असू शकतात का?

बहुसंख्य प्रकरणांमध्ये बाळ पूर्णपणे निरोगी असते. तरी काही अभ्यासांमध्ये खालील धोके उल्लेखले आहेत:

• बाळाचा वजन कमी असणे
  
• प्री-टर्म (आधीच) डिलिव्हरी
  
• मूत्रमार्गाच्या जन्मजात समस्यांची शक्यता (अत्यंत कमी प्रमाणात)
  

हे धोके सिद्ध झालेले नाहीत, मात्र डॉक्टरांशी सल्ला घेणं महत्त्वाचं आहे.

४. गर्भवती असल्याचं समजल्यावर गोळ्या चालू ठेवणं योग्य आहे का?

नाही. एकदा का गर्भधारणा झाल्याचं समजलं, की गर्भनिरोधक गोळ्या लगेच थांबवाव्यात. त्या चालू ठेवण्याचा काहीही वैद्यकीय फायदा नसतो.

५. आपत्कालीन गर्भनिरोधक गोळ्या आणि नियमित गोळ्यांमधला फरक

आपत्कालीन गोळ्या (Emergency Contraceptive Pills) ही गर्भधारणा रोखण्यासाठी असतात, पण जर अंडज आणि शुक्रज यांचे मिलन आणि गर्भधारणा आधीच झाली असेल, तर ही गोळी गर्भपात करत नाही.

६. जर तुम्ही गरोदर असताना गोळ्या घेतल्या असतील तर काय करावं?

• घाबरू नका. बाळावर फारसा धोका नाही.
  
• गोळ्या तात्काळ थांबवा.
  
• तुमच्या स्त्रीरोग तज्ज्ञांचा सल्ला घ्या. ते गर्भाची वाढ नीट होत आहे का हे तपासतील.
  
  

७. अशा चुका टाळण्यासाठी काय काळजी घ्यावी?

• पाळी नियमित न आल्यास लगेच चाचणी करून खात्री करा.
  
• गोळ्या वेळेवर घेण्याची सवय लावा.
  
• गर्भधारणा इच्छित असल्यास डॉक्टरांच्या सल्ल्याने गोळ्या बंद करा.
  

निष्कर्ष:

गर्भधारणा झाल्यानंतर चुकून गर्भनिरोधक गोळ्या घेतल्यास जास्त घाबरण्याचं कारण नाही. बहुतांश महिलांची गर्भावस्था सामान्य राहते. तरीही तात्काळ गोळ्या बंद करून डॉक्टरांचा सल्ला घेणं योग्य ठरतं.