बहुतेकांना असं वाटतं की मेनोपॉज (रजोनिवृत्ती) आल्यानंतर गरोदरपणा शक्यच नाही. पण खरं सांगायचं झालं तर, काही महिलांना त्यांच्या ४०–५० वयोगटात नैसर्गिकरित्या गरोदरपणा येतो, आणि त्यांनाच “मेनोपॉज बाळ” असं म्हटलं जातं.

हा ब्लॉग वाचून तुम्हाला कळेल की मेनोपॉज बाळ म्हणजे काय, अशा गर्भधारणेची शक्यता कशी असते, कोणते धोके असतात, आणि महिलांनी यासंदर्भात कोणती काळजी घ्यावी.

मेनोपॉज बाळ म्हणजे काय?

मेनोपॉज बाळ म्हणजे त्या बाळाला म्हणतात, जो एखाद्या महिलेला मेनोपॉजच्या उंबरठ्यावर – म्हणजे परिमेनोपॉज दरम्यान – नैसर्गिकरित्या होतो. परिमेनोपॉज ही अशी अवस्था असते जिथे मासिक पाळी अनियमित होते, पण अंडी तयार होणे (ovulation) पूर्णपणे थांबत नाही.

म्हणूनच अशा काळात गरोदरपणा शक्य असतो, जरी तो दुर्मिळ असला तरी.

परिमेनोपॉजमध्ये गरोदरपणा कसा शक्य होतो?

परिमेनोपॉज दरम्यान स्त्रीच्या शरीरात अधूनमधून अंडी तयार होतात. जर त्या काळात लैंगिक संबंध झाले आणि निषेचन (fertilization) झाले, तर गरोदरपणा होऊ शकतो. अनेक महिला यावेळी गर्भनिरोधक वापरणं थांबवतात, कारण त्यांना वाटतं की त्यांना आता गर्भधारणा शक्य नाही – हेच मोठं कारण ठरतं.

गरोदरपण आणि मेनोपॉज यातील लक्षणांची गोंधळ

गरोदरपण आणि मेनोपॉज यामध्ये काही लक्षणं सारखीच असू शकतात:

• पाळी चुकणे
  
• थकवा
  
• छातीत गाठ किंवा वेदना
  
• मूड स्विंग्स
  
• मळमळ
  

म्हणूनच काही महिला गरोदर असल्याचं उशिरा लक्षात घेतात.

या वयातल्या गरोदरपणाचे धोके कोणते?

आईसाठी धोके:

• उच्च रक्तदाब
  
• गरोदरपणात मधुमेह
  
• वेळेपूर्वी बाळंतपण
  
• शस्त्रक्रियेने बाळंतपण (C-section)
  
• गर्भाशयाच्या समस्यांमुळे गुंतागुंत
  

बाळासाठी धोके:

• कमी वजन
  
• वेळेपूर्वी जन्म
  
• जनुकीय विकारांचा धोका (जसे की Down Syndrome)
  

तुम्हाला उशिरा गरोदरपण हवं आहे का, की टाळायचं आहे?

जर गरोदरपण टाळायचं असेल, तर मेनोपॉज संपूर्ण होईपर्यंत गर्भनिरोधक वापरणं गरजेचं आहे. पण जर एखाद्या महिलेला उशिरा गरोदरपण हवं असेल, तर डॉक्टरांच्या मार्गदर्शनाने IVF (In Vitro Fertilization) किंवा डोनर एग्सचा विचार करता येतो.

परिमेनोपॉजमध्ये गरोदरपण टाळण्यासाठी टिप्स:

• आपल्या मासिक पाळीवर लक्ष ठेवणं
  
• योग्य गर्भनिरोधक वापरणं
  
• पाळी अनियमित झाली तर डॉक्टरांचा सल्ला घेणं
  
• आरोग्य तपासण्या नियमित करणं
  
• गरोदरपणाचा विचार करत असाल, तर प्रसूतीतज्ज्ञाचा सल्ला घेणं
  

मेनोपॉज बाळ ही संकल्पना जरी थोडी दुर्मिळ असली, तरी ती शक्य आहे. हे बाळ नियोजित असो वा अनपेक्षित, अशा वयात गरोदरपणा झाल्यास योग्य वैद्यकीय देखरेखीखालीच सर्व प्रक्रिया पार पडावी.

गरोदरपणाची शक्यता आहे का, हे समजून घेणं आणि त्यानुसार पावलं उचलणं हे प्रत्येक महिलेने काळजीपूर्वक केलं पाहिजे.