AMH आणि प्रजनन क्षमता: महिला प्रजनन आरोग्याचे महत्त्वाचे सूचक - डॉ. सुलभा पवार (गायनकोलॉजिस्ट आणि ऑब्स्टेट्रिशियन)
अंड्यांचे आरक्षित संख्येचे परीक्षण करण्यासाठी AMH (Anti-Müllerian Hormone) हा एक महत्त्वाचा सूचक मानला जातो. AMH हॉर्मोन हा महिलांच्या अंडाशयामध्ये उत्पादन होणारा एक नैसर्गिक हॉर्मोन आहे. याचे मुख्य कार्य अंड्यांच्या उत्पादनाचे प्रमाण ठरवणे आणि अंडाशयातील अंड्यांची संख्येची माहिती देणे आहे. AMH च्या पातळीचा माप घेतल्यास, डॉक्टर आपल्या प्रजनन क्षमता, गर्भधारणेसाठीच्या तयारीच्या बाबतीत आवश्यक निर्णय घेऊ शकतात.
AMH आणि प्रजनन क्षमता यांचा संबंध
- अंड्यांची संख्या आणि गुणवत्ता
AMH हॉर्मोन स्त्रियांमध्ये अंड्यांची संख्या आणि गुणवत्तेची सुरुवातीची माहिती देतो. AMH च्या पातळीच्या घटनेचा संकेत म्हणजे अंडाशयाची संपूर्ण आरोग्य अवस्था आणि अंड्यांची गुणवत्ता कमी होऊ शकते. कमी AMH असलेल्या महिलांना प्रजननाच्या समस्यांचा सामना करावा लागू शकतो. - गर्भधारणेच्या प्रक्रियेसाठी तयार होणे
आधुनिक गर्भधारणेच्या उपचारांसाठी (जसे की IVF) AMH हे महत्त्वाचे आहे. या टेस्टच्या माध्यमातून अंड्यांच्या संख्येची माहिती मिळवून, IVF च्या प्रक्रियेला योग्य दिशेने मार्गदर्शन करता येते. - अंडाशयाच्या आरोग्याचे परीक्षण
अंडाशयाच्या आरोग्याची देखरेख आणि योग्य वेळेवर उपचार मिळवण्यासाठी AMH चे परीक्षण महत्त्वाचे आहे. तसेच, हा टेस्ट महिलांच्या प्रजनन आरोग्याची सर्वांगीण कल्पनाही देतो.
AMH च्या पातळीचे प्रमाण कसे असावे?
- सामान्य पातळी: १.० ते ४.० ng/ml
- कमी पातळी: १.० ng/ml च्या खाली
- उच्च पातळी: ४.० ng/ml पेक्षा जास्त
AMH च्या पातळीवर प्रभाव करणारे घटक
- वय: वृद्धतेसोबत AMH च्या पातळीत घट होऊ शकते.
- PCOS (पॉलीसिस्टिक ओवरी सिंड्रोम): या स्थितीत उच्च AMH असू शकतो, ज्यामुळे अंडाशयाच्या कार्यावर परिणाम होतो.
- अंडाशयाची अपूर्णता: काही महिलांमध्ये, जसे की स्वयंपाकासाठीची लक्षणे किंवा ऑटो-इम्यून डिसॉर्डर, AMH पातळी कमी होऊ शकते.
समारोप
AMH हे महत्त्वाचे प्रजनन आरोग्य सूचक आहे, जे महिला त्यांच्या गर्भधारणेसाठी तयारी करत असताना, त्यांच्या प्रजनन क्षमतेचे परीक्षण करू शकतात. योग्य वेळी AMH पातळी तपासून आणि योग्य उपचार घेऊन, अनेक महिलांना प्रजनन समस्यांवर नियंत्रण ठेवता येऊ शकते.